چگونه کالای ایرانی به عنوان یک ارزش فرهنگی پیشتیبانی شود؟

بی مکانی فرهنگ در فضای مجازی و جهانی شدن فرهنگی و جهانی شدن اقتصاد موضوعی است که در خصوص مصرف کالای خارجی در ایران هم صادق است.

به گزارش خبرگزاری مهر، سید احمد عسکری دانشجوی دکتری علوم ارتباطات دانشگاه تهران در یادداشتی به بررسی «مسائل ساختاری و الگوی فرهنگی حمایت از کالای داخلی» پرداخته است که در متن کامل آن از نظرتان می گذرد؛

شعار سال «حمایت از تولید ملی» و استراتژی «حمایت از کالای ایرانی» به عنوان یک ساختار معنایی را باید در بافت فرهنگی و اجتماعی خود مورد ارزیابی و تحلیل قرار داد.

فرهنگ، مکان­‌مند است و مکان جایی است که فرهنگ و فرهنگ پذیری مستقیما در آن ساخته می شود. در این بخش، تاثیر مکان فرهنگی بر رویه های فرهنگی همانند نگرش ایرانیان نسبت به رویه های مصرف و تولید داخلی قابل تأمل است. مسلماً نگرشی که ایرانی ها نسبت به تولیدات خودروهای داخلی شان دارند متفاوت از نگرشی است که مثلاً آلمانی ها و  ژاپنی ها نسبت به خودروهای کشورشان دارند.

مکان ها از نظر فرهنگی دارای «رمزهای رسمی و غیررسمی» هستند.تفاوت رمزهای رسمی و غیررسمی در فرهنگ ایرانی قابل توجه است. فرهنگ رسمی با تبعیت از نگاه انقلابی از فرهنگ ساده­زیستی و غیر مصرف­گرایی سخن می گوید اما الگوهای پنهان در جامعه و حتی برخی نهادهای رسمی گرایش به مصرف گرایی، لوکس گرایی و هویت جویی با مصرف کالاهای خارجی دارند. ما به تعدد، نشانه هایی از برند خارجی لباس مسئولین، ماشین های لوکس افرادی در کسوت انقلاب گری و نشانه هایی از تجمل گرایی در آگهی های بازرگانی تلویزیونی و بیلبوردهای شهری مشاهده می کنیم به گونه ای که می توان این ادعا را مورد سنجش قرار داد که جامعه ایرانی به سمت جامعه مصرفی در حال حرکت است.

البته با جهانی شدن فرهنگ، بعضی از شکل­های رفتار محلی همانند اعتراض مردم فلسطین به انتقال پایتخت از تل آویو به بیت المقدس از مکان خود جدا می شوند و از طریق جهانی شدن در معرض تفسیرهای چندگانه قرارمی گیرند.

بی مکانی فرهنگ در فضای مجازی و جهانی شدن فرهنگی و جهانی شدن اقتصاد موضوعی است که در خصوص مصرف کالای خارجی در ایران هم صادق است. آخرین مدل های برندهای خودرو، موبایل، مواد غذایی، لباس و ... در سطح شهرها و مناطق کشور، نشانه هایی از تولیدات مادی و محصولات فرهنگیِ چین، کره جنوبی، سنگاپور، ترکیه، فرانسه، آلمان و ... در سطح ایران است. آیا به همین نسبت محصولات ایرانی هم در سطح این کشورها استفاده و به نمایش گذاشته می شود؟ آیا توازن در داده ها و ستادهای فرهنگی و اقتصادی بین ایران و این کشورها وجود دارد؟ پاسخ آن روشن است.

عکس۱: جهانی شدن فرهنگ و اقتصاد: تبلیغ و فروش محصولات اقتصادی و فرهنگی خارجی در ایران

• برای فهم بهتر رویه های مصرف در جامعه مصرفی باید به مفاهیم تن آرایی و جایگاه یابی کریس روجک در کتاب مطالعات فرهنگی توجه داشت. از نظر روجک، افراد از یک سو در روند فرهنگ پذیری جذب اجتماع می شوند و از طرف دیگر طبق نظریه تمایز بوردیو از طریق نمایش بدن نوعی تمایز و خاص بودگی را نشان می دهند. صنعت مد و تبلیغات در ایران نیز از این مفهوم به خوبی بهره برده است به گونه ای که کمپین تبلیغاتی شرکتی همانند نوین چرم با شعار «چون مهم هستید»، با مفهوم تمایز پیر بوردیو این همانی دارد. به گونه ای که در خریدار این ذهنیت ایجاد می شود که با مصرف کالایی خاص از هویت متمایز اجتماعی برخوردار می شود.

جایگاه نیز به معنای موقعیتی است که افراد و گروه ها در رابطه با منابع (سرمایه اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی) اشغال می کنند. در خصوص مطالعه جامعه معاصر ایرانی این سوال پیش می­آید که آیا جایگاه­یابی طبقات بالای اقتصادی مطابق با تن آرایی این طبقه هست؟ برخی مشاهدات نشان می دهد که اگرچه مصرف گرایی در جامعه شایع است اما گروهی از افراد طبقه بالای جامعه به دلیل وابستگی به بدنه قدرت سیاسی و یا به خاطر تعلق خاطر به فرهنگ سیاسی تن آرایی ساده زیستانه انتخاب می کنند.

نگاه زمینه ای و ساختاری جامعه ایرانی به کالای ایرانی چگونه است؟

 اگرچه حمایت از تولید ملی در سطح نظری مطلوب هر جامعه ای است اما وقتی این مفهوم حمایت در «بافت و یا زمینه» مورد مطالعه قرار می گیرد تفسیرهای دیگری به همراه دارد. یکی از برندهای تولید ملی که با زندگی بیشتر مردم در هم آمیخته است، صنعت خودروسازی کشور است. به گونه که صنعت خودروسازی در افکار عمومی نماد تولید ملی قلمداد می شود؛ ولی به نظر می رسد این نمادسازی به برندسازی کالای ایرانی در افکار عمومی آسیب رسانده است.

           عکس۲: نمادسازی تولید ملی: ضعف صنعت خودروسازی به نماد تولید ملی در افکار عمومی آسیب رسانده است

ضعف ساختاری و نگاه زمینه ای در خصوص غیربهره ­ور بودن صنایع خودروسازی به عنوان یکی از بزرگترین صنایع کشور ما را در درک شکاف های گفتمانی تولید ملی در افکار عمومی کمک می کند. بازار غیررقابتی، تکنولوژی کهنه، آلایندگی و آسیب های زیست محیطی، در خطر بودن سرنشین در تصادفات رانندگی و کیفیت پایین خودروهای داخلی یکی از دلایل ساختاری و زمینه ای در موانع گفتمانی حمایت از تولید ملی است.

ترکیبی از نیروهای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در پویش حمایت از تولید ملی دخیل است. حال دوباره به سوال اصلی بر می گردیم که آیا کالا ایرانی به عنوان یک ارزش فرهنگی چگونه می تواند از نظر فرهنگی مورد حمایت قرار بگیرد؟

حمایت از کالای داخلی در صورتی که از مزیت قیمت و کیفیت برخوردار باشد فی نفسه امری مورد تأکید مردم است. تأکید بر حمایت از تولید کالای ایرانی اگرچه از نگاه ساختاری ما را در تحقق برنامه های بالادستی کشور یاری می رساند و از نظر اقتصادی به ایجاد اشتغال، کاهش وابستگی به درآمد های نفتی و مدیریت ارزی کشور  می رساند و مزایای فرهنگی و اجتماعی ناشی از تولید ملی به هویت ملی و غرور ملی کمک می کند اما اگر کالاهای داخلی در زندگی مردم از مزیت رقابتی با کالاهای خارجی برخوردار نباشد از پشتیبانی عمومی لازم برخوردار نمی ش

mehrnews.com/news/4335539